KETIKA penghijrahan Rasullulah SAW dari Mekah ke Kota Yathrib (nama Madinah sebelum Islam), perkara pertama yang Baginda laksanakan adalah dengan menyatukan kaum-kaum di kota itu dan kaum Muhajirin menjadi saudara.
Peristiwa ini merupakan pelaksanaan realiti perpaduan dalam kalangan umat masyarakat majmuk yang paling berjaya dalam sejarah politik dunia. Kejayaan yang telah menyatukan manusia daripada pelbagai agama dan bangsa, berkonsepkan adil kepada semua dan tiada paksaan beragama
Rasulullah memilih Yathrib, sebuah bandar dan kota berpenduduk dalam kalangan pelbagai bangsa dan agama.
Masyarakatnya pula terdiri daripada kalangan Arab Musyrikin dan dua kabilah terbesar iaitu Aus dan Khazraj, termasuklah kaum Yahudi yang terdiri daripada suku kaum seperti Bani al-Nadir, Bani Quraizah, Bani Qainuqa’ dan lain-lain. Semua kaum itu dahulunya berpecah sehingga masing-masing berperang sesama mereka.
Penyatuan ini merupakan pelaksanaan realiti perpaduan dalam kalangan umat masyarakat majmuk yang paling berjaya dalam sejarah politik dunia. Kejayaan yang telah menyatukan manusia daripada pelbagai agama dan bangsa, berkonsepkan adil kepada semua dan tiada paksaan beragama
Profesor Kehormat di Pusat Kajian Pengurusan Pembangunan Islam (ISDEV,USM), Prof Muhamad Syukri Salleh berkata, Rasulullah mempersaudarakan semua kaum di Madinah, sama ada beragama Islam atau bukan Islam.
PROF MUHAMMAD SYUKRI
“Penyatuan kaum ini dilakukan terutamanya melalui Piagam Madinah, juga dikenali juga sebagai Perjanjian Madinah, Dustar al-Madinah dan juga Sahifah al-Madinah.”
“Piagam ini dibuat oleh Rasulullah pada tahun 622M bersamaan tahun pertama Hijrah dan ia merupakan perlembagaan bertulis pertama di dunia.”
Piagam Madinah asas negara Islam
Piagam Madinah mengandungi 47 fasal. 23 daripada 47 fasal tersebut adalah berkaitan dengan hubungan antara umat Islam sesama umat Islam iaitu antara Ansar dan Muhajirin. 24 fasal lagi adalah berkaitan dengan hubungan umat Islam dengan umat bukan Islam iaitu Yahudi.
Secara umum, jelas Prof Muhamamd Syukri tujuan utama penyatuan kaum melalui Piagam Madinah ialah untuk dijadikan asas kepada pembentukan negara Islam Madinah.
“Secara lebih khusus, tujuannya ialah seperti berikut. Pertama, untuk membentuk peraturan bernegara yang dipatuhi bersama semua penduduk. Kedua, menentukan hak-hak dan kewajipan Rasulullah dan penduduk setempat. Ketiga, merangka persefahaman dengan penduduk bukan Islam, terutamanya dengan kaum Yahudi. Keempat, memberi peruntukan pampasan kepada kaum Muhajirin yang kehilangan harta benda dan keluarga di Mekah.
Justeru, menerusi penyatuan begini, masyarakat majmuk dapat disatupadukan, perdamaian dan keamanan dapat diwujudkan, permusuhan dapat dihapuskan, dan kesatuan dalam mempertahankan Madinah dapat ditanggung bersama.
Firman ALLAH SWT: “Dan orang-orang yang beriman dan berhijrah serta berjihad pada jalan ALLAH (untuk membela Islam), dan orang-orang (Ansar) yang memberikan tempat kediaman dan pertolongan (kepada orang-orang Muhajirin), merekalah orang-orang yang beriman dengan sebenar-benarnya. Mereka beroleh keampunan dan rezeki (limpah kurnia) yang mulia.” (Surah al-Anfal, ayat 74)
Terjemahan penyatuan dalam realiti Malaysia
Begitu juga, Rasulullah melaksanakan konsep hubungan kemanusiaan sepertimana yang dinyatakan oleh firman ALLAH: “Wahai umat manusia! Sesungguhnya KAMI telah menciptakan kalian daripada kalangan lelaki dan perempuan, dan KAMI telah menjadikan kalian berbagai-bagai bangsa dan bersuku puak, supaya kalian berkenal-kenalan (dan beramah mesra antara satu dengan yang lain). Sesungguhnya semulia-mulia kalian di sisi ALLAH ialah orang yang lebih bertaqwa antara kalian, (bukan yang lebih keturunan atau bangsanya). Sesungguhnya ALLAH MAHA MENGETAHUI, lagi MAHA MENDALAM PENGETAHUAN-NYA (akan keadaan dan amalan kalian).” (Surah al-Hujurat, ayat 13)
Kedatangan Islam sesungguhnya membawa rahmat kepada seluruh alam, bukan hanya kepada manusia dan terhad kepada umat Islam sahaja.
Bersama konsep Islam adil kepada semua, ia telah membawa mesej yang menyatukan rakyat dalam masyarakat majmuk di kala Islam dilaksanakan dengan sempurna. Inilah kejayaan yang dimulakan dengan hijrah Rasulullah SAW yang bersejarah itu. Inilah iktibar yang wajib dijadikan teladan oleh umat Islam, ketika kegagalan teori dan ideologi negara di seluruh dunia pada hari ini.
Sesungguhnya semangat perpaduan inilah yang harus diterjemahkan dalam realiti kehidupan masyarakat berbilang kaum, agama dan budaya di negara kita.
Prof Muhammad Syukri bagaimanapun mengingatkan, beberapa perkara perlu diambil kira seandainya penyatuan sebagaimana yang dilaksanakan oleh Rasulullah ingin diterjemahkan dalam realiti negara majmuk seperti Malaysia secara sepenuhnya.
“Pertama, tujuan penyatuan di Madinah ini bukan sahaja untuk mewujudkan perdamaian dan keamanan, tetapi juga untuk mewujudkan sebuah negara Islam,”
“Kedua, teras kepada penyatupaduan ini bukan politik, tetapi sebaliknya adalah Tauhid.
“Ketiga, perjanjian untuk penyatupaduan ini bukan hanya dengan sesama umat Islam, tetapi juga dengan kaum bukan-Islam,” jelas beliau.