MASIH ada lagi sebilangan kecil masjid atau surau yang mengkhususkan saf kanak-kanak di barisan belakang. Pendek kata, ia terpisah daripada saf orang dewasa.
Ada pula yang melarang terus kanak-kanak untuk berada di saf hadapan atau sebaris dengan orang dewasa. Alasannya bimbang jika keberadaan kanak-kanak itu merencatkan ibadah yang dilakukan.
Bagaimanakah sebenarnya aturan saf bagi kanak-kanak? Apakah memang wujudnya pengasingan tersebut dalam ajaran Islam?
Mengulas hal itu, Ketua Penolong Mufti (Bahagian Penyelidikan), Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan, Dr Syed Shahridzan Syed Mohamed menjelaskan, dalam sunnah Rasulullah SAW, secara umumnya, golongan lebih tua (akil baligh) perlu diutamakan dalam menentukan siapa yang berhak dalam saf terawal.
DR SYED SHAHRIDZAN
Ia sebagaimana yang diriwayatkan oleh Abu Mas’ud RA. Beliau berkata bahawa Rasulullah SAW menyapu bahu-bahu kami semasa solat, lalu bersabda: “Samakan barisan-barisan kamu, dan jangan ada yang berselisih kerana perbuatan ini menyebabkan hati kamu semua berselisihan. Orang yang dewasa dan berakal di antara kamu hendaklah berada berhampiran di belakangku, kemudian barisan saf yang berikutnya.” (Riwayat Muslim)
Baca juga Tak boleh ulangi solat fardu saja-saja, ini yang perlu kita tahu
Dr Syed Shahridzan kemudian menukilkan pandangan Imam Nawawi yang menjelaskan tujuan dan hikmah hadis tersebut menerusi Syarh Sahih Muslim.
Ujar ulama terkemuka dalam Mazhab Syafie itu: “Hadis ini menunjukkan perlu mendahulukan orang yang lebih afdal, maka yang lebih afdal lebih layak untuk hampir kepada imam kerana dia lebih utama untuk dimuliakan. Ini kerana imam memerlukan pengganti (jika terbatal solatnya), maka yang menggantikan itu perlulah orang yang lebih afdal kerana dia lebih faham untuk menegur imam yang terlupa yang tidak difahami oleh orang lain, begitu juga untuk memperbetulkan sifat solat, menjaga bentuknya dan mengajar(menjadi contoh) orang ramai supaya perbuatan-perbuatan(solat) ditiru oleh orang-orang di belakang mereka.”
“Maka sebab itulah disunatkan memberi keutamaan kepada orang dewasa untuk berada di saf hadapan berbanding kanak-kanak.
SUNAT memberi keutamaan kepada orang dewasa untuk berada di saf hadapan berbanding dengan kanak-kanak. -FOTO: 123RF
“Sebelum itu, kena jelas dahulu bahawa maksud kanak-kanak dalam perbahasan ini ialah kanak-kanak yang sudah mencapai tahap mumaiyiz iaitu sudah dapat membezakan sesuatu yang baik dengan yang buruk menurut kesesuaian umur mereka dan belum mencapai tahap akil baligh.
Baca juga Merotan Bukan Untuk Menghukum, Sebaliknya Ia Pendekatan Akhir Didik Anak-anak Kita
“Lazimnya, kanak-kanak mumaiyiz bermula dari usia tujuh tahun ke atas, manakala yang belum tahap berkenaan tidak termasuk dalam etika susunan saf ini kerana ibadah mereka tidak dikira sah sebab tidak memenuhi syarat sah solat, iaitu tamyiz (mumaiyiz),” hurainya panjang lebar menerusi hantaran di laman sosial Facebook miliknya.
Meskipun Mazhab Syafie memberikan keutamaan kepada orang dewasa dan berakal di saf hadapan, pendakwah itu mengingatkan, kanak-kanak mumaiyiz disunatkan untuk mengisi ruangan saf yang masih kosong bersama-sama sebaris dengan orang lebih tua daripada mereka.
“Ini bermakna, orang dewasa yang datang lewat tidak boleh dan tidak berhak untuk menarik kanak-kanak yang tiba lebih awal di saf hadapan.
“Oleh yang demikian, tiada istilah pengasingan saf kanak-kanak yang telah mencapai tahap mumaiyiz. Bahkan, mereka boleh berdiri sebaris dengan golongan dewasa jika masih ada ruang saf yang kosong.
“Cuma dalam Mazhab Syafie, sunat untuk mengutamakan golongan dewasa yang berakal di saf hadapan. Oleh itu, mereka perlu beradab dengan memberi keutamaan kepada orang dewasa di barisan hadapan, namun tidak bermakna perlu memperuntukkan saf yang khusus atau terpisah untuk kanak-kanak mumaiyiz,” jelasnya.
Menyambung hujah, jelas Dr Syed Shahridzan, peruntukan saf yang terpisah untuk kanak-kanak merupakan amalan masyarakat Melayu terdahulu.
SELAIN boleh menunaikan solat sebaris dengan orang dewasa jika ada kekosongan saf, kanak-kanak mumaiyiz juga boleh menjadi imam jika berkelayakan. -FOTO: PEXELS
“Ia berkemungkinan atas tujuan memberi peluang kepada kanak-kanak yang belum mumaiyiz untuk dibawa ke masjid dan surau.
Baca juga Bawa anak kecil solat di masjid. Ini tip elak ganggu jemaah lain
“Ini kerana mereka tidak layak berada sebaris dengan golongan dewasa dan kanak-kanak mumaiyiz sebab ibadat solat mereka (belum mumaiyiz) tidak sah dan sepatutnya tempat itu diambil oleh mereka yang sudah memenuhi syarat-syarat sah solat,” katanya.
Kanak-kanak mumaiyiz boleh imamkan solat
Seperkara lagi, agamawan itu mengingatkan, kanak-kanak mumaiyiz tadi juga diharuskan menjadi imam solat yang mana jemaahnya terdiri daripada orang dewasa, asalkan mereka berkelayakan.
Ia berdasarkan kepada Hadis Riwayat Imam al-Bukhari yang meriwayatkan seorang sahabat, ‘Amr bin Salamah RA menjadi imam solat untuk golongan dewasa pada zaman Rasulullah SAW ketika usianya sekitar tujuh tahun.
Memetik artikel Al-Kafi #1715: Bolehkah Kanak-Kanak Menjadi Imam Solat yang disiarkan dalam laman web rasmi Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan, kanak-kanak yang dilantik menjadi imam mestilah mampu membaca al-Quran dan mengetahui syarat-syarat sah solat dan imam.
Baca juga Lambat baca al-Fatihah ketika solat berjemaah. Perlu ‘kejar’ imam atau tidak?
“Kanak-kanak yang masih belum berkhatan (quluf), solatnya sah setelah disucikan anggota yang terkena najis kencing, di mana ia merupakan salah satu daripada syarat sah solat. Namun, sebaiknya pilihlah imam yang sudah berkhatan,” katanya.
Kepada ibu bapa yang membawa anak masing-masing untuk berjemaah di surau mahupun masjid, tiada masalah jika mahu solat sebaris dengan mereka andai sudah mumaiyiz.
